|
Hazır giyim için ‘haute couture’ ne ise,
otomotiv sektörü için de konsept modeller aynı şeyi temsil ediyor.
Yarınların seri üretim modellerinin öncüleri konsept otomobiller nasıl
doğuyor, nasıl geliştiriliyor ve görücüye çıkıncaya kadar hangi
safhalardan geçiyor?
Renault’un Performans dergisi de bu
sorulardan yola çıkarak Z12 projesinin yaratılış öyküsünü yayınladı.
Z12 projesi 2000 yılı ocak ayında başladı. Endüstriyel Tasarım ve
Ürün Direktörlükleri tarafından ortaklaşa hazırlanan şartnamede
otomobilin karakteristik özellikleri ana hatlarıyla belirlendi.
Projeye göre önce ‘referans’ denilen bir plan hazırlandı. Planda
orantıların değerlendirilmesini ve konseptin onaylanmasını
sağlayacak belli başlı boyutlar ve ölçüler belirlendi. Motorun
kapladığı alan, dingil mesafesi, iç mekan genişliği en önemli mimari
zorunluluklar arasında yer almakla birlikte yine de bu kıstaslar,
tasarımcıların yaratıcılıklarını ön plana çıkarabilmeleri amacıyla
kısıtlı sayıda tutuldu.
1-VİZYON VE YARATICILIK
Renault’ta her yeni konsept model için bütün tasarımcılara açık bir
şirket içi ‘yarışma’ düzenleniyor. Yarışmaya katılan tasarımcılara
konsept hakkındaki vizyonlarını çizgiye dökmek için üç aya yakın bir
süre veriliyor. Tasarımcılar bu süre içinde önce şartnamede
belirtilen esasları dikkate alarak otomobilin hem içini hem dışını
gösteren eskizler çiziyorlar. Böylece, tasarımcılar yetenek ve
yaratıcılıklarının ürünü birkaç yüz çizim ortaya koyuyorlar. Z12
projesinin hayata geçirilmesi de bu şekilde başladı. Mart ayının
ortalarına doğru Z12 projesi ile ilgili fikirler de kağıt üzerine
döküldü ve daha sonra eskizler, bir salonda panolar üzerinde yan
yana sergilendi. Endüstriyel Tasarım ve Ürün Direktörlükleri
yetkilileri ilk elemeyi yaptılar. Bu aşamada otomobilin dışı için
iki, içi kısım için iki adet olmak üzere toplam dört proje seçildi.
2-FİKİR HEYKELTRAŞLIĞI
Çizimler arasında ilk seçme yapıldıktan sonra, tasarımcılardan
otomobilin dışı için 1/5 ölçeğinde bir maket yapmaları istendi.
Orijinal çizimlerin üç boyutlu fiziksel yorumu, düşüncenin somutluk
kazanmasını sağlar. Gerçekten de kağıt üzerindeki çizim ile üç
boyutlu otomobil arasında önemli farklar vardır. Bu şekilde aslı
sentetik kil olan ‘clay’ adlı maddeden dört maket yapıldı. Clay
sıcakken kolayca şekillenebilen, soğurken de sertleşen bir madde
olduğu için modelistler, yontma kalemi ve çeşitli özel yontu
aletleriyle, bu malzemeden yapılmış bir kütle üzerinde çalışarak
otomobilin dışına bir form verirler. Bu çalışma, maketistler ve
tasarımcılar arasında yakın işbirliği gerektiren bir sanat
etkinliğidir. Modellere gerçekçi bir görünüm vermek için maketler
daha sonra boyanır. Bu fiziksel çalışma, hacimlerin kavranması ve
iyice değerlendirilmesi için zorunlu tutulur. İyice ortaya çıkan
maket daha sonra Tasarım Direktörlüğü’nün onayına sunulur ve
üzerinde fikir birliğine varılan maket, 1/1 denilen gerçek boyutta
geliştirilmeye hazır hale gelir.
3-DIŞ MAKETİN HAZIRLANMASI
Bu projede, konsept otomobil kesin bir şekilde ortaya çıkmadan önce,
1/1 ölçekli maketi gerçekleştirme işi, model çalışmaları konusunda
uzman bir İtalyan sanatçı verilmiş. Bu uzman, geleneğe uygun olarak
alçı ile çalışmış.
Bunun için 1/5 ölçekli dış maket bir bakıma girintili ve çıkıntılı
olarak fotokopiyle çoğaltılır ve beş kat büyütülür. Daha sonra
nümerik bir freze yardımıyla biçimlendirilir. Diğer taraftan
boyutlar, rötuş ve pürüzsüzleşmeye olanak tanıyan bir kaplama
uygulaması için, son haline kıyasla 5 santimetre küçültülür.
Büyütme işlemi yapılırken otomobilin görüntüsü bir kez daha
değiştirilir ve 1/5 ölçeğinden 1/1 ölçeğine geçilir. Artık,
otomobilin genel tasarımı hassas bir şekilde oluşturulmuştur. Bu
aşamada Z12 projesi için yapılan işler ise şunlardı:
Ön panjur kafesi, Renault’un yeni görsel kimliğini yansıtacak
şekilde özel olarak düşünüldü.
Öndeki Renault logosuna önem verildi; hava girişleri, amblem
düzeyinin altına kadar inerek dayanıklılık ve güç ifadesi
vurgulandı.
Burada amaç, hacmin tam bir gerçekçilikle sunulması, konsept
otomobilin yüzde 100 temsil edilmesiydi. Sadece jant, lastik, optik
blok gibi henüz teknik inceleme aşamasında olan dış aksesuarlar bu
çalışmanın dışında bırakıldı ve 2000 yılının Aralık ayında dış
tasarım donduruldu. Alçı maket, nihai karoserin kaynağı olacak
kalıpların yapılmasında ana model olarak kullanılacaktı.
4-İÇ MEKAN ARAYIŞI
Bir süre sonra otomobilin iç mekanıyla ilgili olarak 2/5 ölçeğinde
iki adet maket hazırlandı. Endüstriyel Tasarım Direktörlüğü proje
kapsamında nihai iç mekan seçimini de yaptı. Proje; bütünlüğü,
orijinalliği ve fütürist karakteri ile etkileyiciydi. İç mekana
sadelik, teknoloji, şıklık hakimdi. Artık, Renault’un Z12 projesi
kapsamında geleceğin otomobillerine dönük iç mekan anlayışı
şekillenmişti.
5-1/1 İÇ MAKET
Otomobilin dış tasarımı gerçekleşince buna paralel olarak uzmanlar,
1/1 ölçekli bir iç maket geliştirdiler. Otomobilin dışına hakim olan
sade çizgiler, içeriye de uygulandı. Konforlu Z12 kabini, mobilya
dünyasını çağrıştırıyordu. Mekan genişliğini öne çıkaran,
derinlemesine yenilenmiş bir kabin vizyonu vardı. Maketin etrafında
bir araya gelen yaratıcılar hacim, işlevsellik ve ergonomi konusunda
da fikir alışverişi yaptılar; konfor ve rahatlık duygusunu ön plana
çıkardılar.
6-MOTOR TASARIMI
Tam anlamıyla bir stil çalışması şeklinde gerçekleştirilen konsept
otomobil tasarımında hiçbir şey şansa bırakılmaz. V8 4.5 litrelik
benzinli bir motorla donatılan Z12, olağanüstü gücünü şık ve sade
bir motor kapağı altında gizliyordu. Motor kapağı, başlı başına bir
araştırma ürünü olarak tasarlanmıştı. Daha sonra motor seçimine
geçildi. İç ve dış mekanların geliştirilmesiyle belirlenen
çizimlerden sonra maket aşağı yukarı meydana çıktı.
7-RENKLER VE MATERYELLER
Bu aşamaya gelindiğinde ise konsept otomobilin kişiliği ve renkleri
belirginlik kazanmıştı. Döşeme kumaşının numuneleri, iç mekan
kaplamaları hazırlanmış; üstelik kasa renkleri de belirlenmişti.
Yumuşak renklerin kullanılması da, üst gam Renault vizyonunun bir
ürünü olarak dikkat çekiyordu. Şimdiye kadar geçilen aşamalar
gösteriyor ki, konsept otomobil gerçek bir otomobildir. Dolayısıyla
teknik ve mekanik seçimlerin, otomobilin mimarisi ile uyumlu olması
gerekir. Tasarımcıların 1/5 ve 2/5 ölçekli maketler üzerinde
çalışmaya başlamasından çok önce tasarım bölümünün teknik ekibi, Z12
maketini hazırlamıştı. Bu maket şasiyi, gövdenin kapılar ve
pencereler gibi açılıp kapanan elemanlarını, ergonomisini, otomobile
biniş ve iniş şekillerini temsil ediyordu. Bu bakımdan son şeklini
almadan önce Z12’ye binmek ve aracın içinde oturmak mümkündü.
Konsept otomobilin yaratılmasında bilgisayar destekli mühendislik
teknolojisinden yararlanıldı. Tasarımcılar, şasinin yürür aksamını
sanal ortamda gerçekleştirdiler. Şasi; süspansiyonlar, nümerik işlem
yöntemleri sayesinde üç boyutlu olarak oluşturuldu. Tasarım
Direktörlüğü’ndeki gelişmeler paralelinde yapılan simülasyon
çalışmasıyla, proje kapsamındaki varsayımlar en düşük maliyetle, en
kısa süre içinde ortaya kondu ve onaylandı.
8-GERİ SAYIM
İç ve dış maketlerin tasarımı bittikten sonra artık sıra, otomobili
oluşturan çeşitli unsurların imalatına gelmişti. Bu arada şasinin
yapımı da Sandouville’de kurulu bir şasi prototip atölyesinde
gerçekleşti. ‘Beyaz montaj’ denilen bu yönteme göre bütün parçalar
önce monte edildi, sonra söküldü ve en sonunda nihai montaj yapıldı.
Bu aşamada her ünitenin iyi çalışması, ayarların iyi yapılması ve
muhtemel sorunların çözülmesi sağlandı.
SON SUNUM
Projenin başlangıcından itibaren 18 ay geçmişti. Tasarım artık
gerçeğe dönüşmüş ve Z12, adlandırma komitesinin seçtiği isme
kavuşmuştu: ‘Talisman’. Evet, Talisman böyle doğdu. Uzun
çalışmalardan sonra yaratılan konsept otomobilin bütün açılardan
fotoğrafları ve filmleri çekildi; daha sonra halka ve basına
tanıtılarak Frankfurt, Tokyo, Cenevre gibi birçok uluslararası
fuarlarda sergilendi.
|
