|
Sanayii A.Ş. Müzesi’nde özel olarak
yapılan camlı garajda sergileniyor.
Cumhurbaşkanı’na sunulduğu gün benzini bitip ancak 100 metre gidebilen
ve ertesi gün bütün gazetelerde “100 metre gidip bozuldu” başlığı
atılan otomobil için Cemal Gürsel, ünlü “Batı kafasıyla otomobil
yaptınız ama Doğu kafasıyla benzin ikmalini unuttunuz” cümlesini
söylemişti.
Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş. (TÜLOMSAŞ) Müzesi
yetkililerinden alınan bilgiye göre, 1961 yılında 4 adet üretilen
“Devrim” otomobillerinden sadece biri bugüne ulaştı. 7 Nisan 2002’de
özel olarak yapılan camlı garajda sergilenmeye başlanan “Devrim”,
halen çalışır durumda. 2 yılda sadece 40 kişinin ziyaret ettiği
müze, ücretsiz gezilebiliyor. Müzede, 1894’ten günümüze kadar
kullanılan lokomotif, yük vagonları, daktilo, fener, buharlı
lokomotif parçaları da sergileniyor.
“DEVRİM”İN HİKAYESİ
TCDD fabrikalarının yönetici ve mühendislerinden yaklaşık 20 kişi,
16 Haziran 1961’de Ankara’da bir toplantıya çağrıldı. Toplantıya
başkanlık eden Genel Müdür Yardımcısı Emin Bozoğlu’nun okuduğu ve
Ulaştırma Bakanlığı’ndan gönderilen yazıda “ordunun binek ihtiyacını
karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi görevinin TCDD
İşletmesi’ne verildiği ve bu amaçla 1 milyon 400 bin lira ödenek
ayrıldığı” belirtiliyor, bu otomobilin 29 Ekim 1961 tarihine kadar
yapılması isteniyordu. Toplantıda söz alanların çoğu, böyle bir
projede seve seve çalışmaya hazır olduklarını, fakat böyle kısa bir
sürede sonuç alınabileceğini sanmadıklarını söyledi, bir kısmı da bu
projeye karşı çıktı. İtirazlara rağmen “Devrim”in yapımına başlandı
ve parçalarının çoğu yerli olan bu otomobillerden ilki, Ekim ayı
ortalarında denenmeye hazır duruma getirildi.
CİLASI TRENDE YAPILDI
Bir yandan bu ilk otomobilin yol denemeleri sürdürülürken, bir
yandan da Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’e sunulmak üzere ikinci
otomobilin yapımının tamamlanmasına çalışılıyordu. Siyah renkteki, 2
numaralı “Devrim”in son kat boyası, ancak 28 Ekim akşamı
yapılabildi. Pasta cilası, gece Ankara’ya sevk edilirken trende
yapıldı. Buharlı lokomotiflerle çekilen trende, bacadan sıçraması
muhtemel kıvılcımların otomobillere zarar vermemesi için benzin
depoları boşaltıldı.
Tren, sabaha karşı Ankara’ya ulaştı. İki “Devrim” otomobili,
Sıhhiye’deki Ankara Demiryolu Fabrikası’na indirildi. Manevra imkanı
sağlamak için depolarına yalnızca birkaç litre benzin konuldu. Asıl
ikmal, sabah Sıhhiye’deki Mobil benzin istasyonundan yapılacak,
sonra da meclise gidilecekti. 29 Ekim sabahı, “Devrim”ler,
motosikletli kalabalık bir trafik ekibinden oluşan eskortun arasında
yola çıktı. Eskorttakiler, benzin alınacağından haberleri olmadığı
için, benzin istasyonuna uğramadan yola devam etti.
CEMAL GÜRSEL, BENZİNSİZ OTOMOBİLE BİNİNCE
Meclis’in önüne gelindiğinde durum anlaşıldı, acele getirilen
benzin, 1 numaralı “Devrim”e konuldu. 2 numaralı “Devrim”e benzin
konulacağı sırada, Cumhurbaşkanı Gürsel, Meclis’in önüne gelmiş ve
Anıtkabir’e gitmek üzere 2 numaralı Devrim otomobiline binmişti.
Yola çıkıldı. Fakat 100 metre sonra motor durdu. Cemal Paşa’nın “Ne
oluyor?” sorusuna, direksiyondaki yüksek mühendis Rıfat Serdaroğlu,
“Paşam, benzin bitti” cevabını verdi. Cumhurbaşkanı Gürsel’den özür
dilenerek, 1 numaralı “Devrim”e geçmesi rica edildi. Anıtkabir’e bu
otomobille giden Gürsel, inerken, ünlü “Batı kafasıyla otomobil
yaptınız ama Doğu kafasıyla benzin ikmalini unuttunuz” cümlesini
söyledi. Ertesi gün bütün gazeteler, “100 metre gidip bozuldu”
başlığını attı. “Devrim” otomobili projesi, daha sonra nedeni
açıklanmadan uygulamadan kaldırıldı.
|
